NUMARALI
HADİS-İ ŞERİF:
حَدَّثَنَا
مُحَمَّدُ
بْنُ
الْعَلَاءِ
حَدَّثَنَا
أَبُو
مُعَاوِيَةَ
حَدَّثَنَا أَبُو
إِسْحَقَ
الشَّيْبَانِيُّ
عَنْ مُحَمَّدِ
بْنِ أَبِي
مُجَالِدٍ
عَنْ عَبْدِ
اللَّهِ بْنِ
أَبِي
أَوْفَى
قَالَ قُلْتُ
هَلْ
كُنْتُمْ تُخَمِّسُونَ
يَعْنِي
الطَّعَامَ
فِي عَهْدِ
رَسُولِ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
فَقَالَ
أَصَبْنَا
طَعَامًا يَوْمَ
خَيْبَرَ
فَكَانَ
الرَّجُلُ
يَجِيءُ
فَيَأْخُذُ
مِنْهُ
مِقْدَارَ
مَا يَكْفِيهِ
ثُمَّ يَنْصَرِفُ
(Muhammed b.
Ebu'l-Mücâhid) dediki: Ben Abdullah b. Ebi Evfaya; Siz, Rasûlullah (s.a.v.)
zamanında (ganimet olarak ele geçen) yiyecek maddelerinden beşte bir hisseyi
çıkanrmıydınız? diye sordum da; Biz Hayber (savaşı) günü (ganimet olarak)
yiyecek maddesi ele geçirmişdik. Adam gelip ondan kendisine yetecek kadarını
alıyor sonra dönüp gidiyordu.
Diğer tahric: Ahmed
b.Hanbel IV, 354. (25368); İbnu'l-Carüd (1072) ve Hakim, Müstedrek'te (2/133-4)
rivayet ettiler.
AÇIKLAMA:
Hz. Peygamber’in Hayber
savaşında ganimet olarak ele geçi-rilen yiyecek maddelerini nasıl bir işleme
tabi tuttuğuna dâir soru soran kimse Muhammed b. Ebi'l-Mücâhid'dir.
Bu sorunun,
yöneltildiği kimse de, Hz.Abdullah b. Ebî Evfâ; (r.a) hazretleridir. Bu husus
Ahmed b. Hanbel'in müsnedinde gayet açık bir şekilde ifâde edildiği halde
Avnü'l-Ma'bud yazan bu meselede hata etmiş, Bezlü'l-Mechud yazarı da bu hataya
işaret ederek tashihi cihetine gitmiştir.
Bu hadis-i şerifte
ganimet olarak ele geçirilen yiyecek maddeleri dağıtılmadan önce mücahidlerin
onlardan faydalanmasının caiz olduğu ifade edilmektedir. Hanefi ulemâsından
Ibn Abidin bu mevzuda şunları söylüyor; "Gaziler, insan yiyeceği,
odun,silah ve yağ kabilinden olarak ele geçen şeylerden dar-ı harpte taksim
edilmeden istifâde edebilirler."[bk. Davudoğlu Ahmed, İbn-i Abidin
Terecine ve Şerhi, VIII, 408.]
"Bu yiyecek,
yenilmek için hazırlanmış olsun veya olmasın, gazilerin alması caizdir. Hatta
koyun sığır gibi hayvanları kesip yemeleri caizdir. Ancak, derilerini ganimet
mallarına koyarlar. Gazilerin taksim edilmedik ganimet malı içindeki yenilecek
maddelerden istifade edebilmeleri için bunlara muhtaç olmaları şart
değildir."
"Ben derim ki;
Mültekâ sahibi bu kavli tercîh etmiştir. Bilindiği gibi hak olan da
budur." "Velhasıl hükümdarın taksim edilmedik ganimet malları
İçerisinde bulunan silahdan hayvanlardan ve ilaçdan faydalanmayı menetmesi
bunlara muhtaç olunmadığı takdirdedir.
Ibn Abidin'in bu
ifadesinden de anlaşılacağı üzere taksim edilmeyen mallar içerisinde bulunan
silah, hayvan ve ilaçlardan gazilerin faydalanmalarının caiz olabilmesi için o
anda sözü geçen mallara ihtiyaç duymuş olmaları şarttır. Yoksa o mallardan
faydalanmaları caiz olmaz.